تعارض آیاتناسازگاری میان آیات قرآن را تعارض آیات گویند. ۱ - تعریفیکی از مباحث علوم قرآنی «تعارض آیات» است. خداوند در آیه ۸۲ سوره نساء می‌فرماید: (افلا یتدبرون القرآن ولو کان من عند غیر الله لوجدوا فیه اختلافا کثیرا)؛ "آیا در (معانی) قرآن نمی‌اندیشند اگر از جانب غیر خدا بود قطعا در آن اختلاف بسیاری می‌یافتند". خداوند، تعارض واقعی و حقیقی بین آیات را نفی کرده است؛ زیرا تعارض به معنای تنافی دو دلیل در مدلول و محتوا است؛ و این با سخن خدا سازگار نیست؛ بلکه آیات الهی بعضی گویای بعضی دیگر و بعضی شاهد و دلیل بر بعضی دیگرند. ۲ - اقسام تعارضتعارض بر دو قسم است: ۱. تعارض ابتدایی و ظاهری؛ ۲. تعارض واقعی و حقیقی. ۲.۱ - تعارض ابتدایی و ظاهریآن چه از تعارض آیات به نظر می‌آید، ابتدایی و ظاهری است و با کمی تامل و دقت، توهم تعارض رفع می‌شود؛ زیرا این تعارض ظاهری گاهی از ظاهر دو دسته آیات ناشی می‌شود که میان آن‌ها جمع عرفی وجود دارد؛ چون قرآن محکم و متشابه ، مطلق و مقید ، عام و خاص ، مجمل و مبین ، ناسخ و منسوخ ، حاکم و محکوم ، وارد و مورود و… دارد. محکم، مقید، خاص، مبین، ناسخ، حاکم، و وارد، اصل قرار می‌گیرند و آیات مقابل آن‌ها در پرتو اصلشان معنا می‌شوند. ۳ - عناوین مرتبطاسباب تعارض آیات . ۴ - پانویس
۵ - منبعفرهنگنامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله «تعارض آیات». |